Radyasyon canavarlaştırılmış bir terim olarak karşımıza çıkmaktadır günümüzde. Bunun Çernobil kazası, Radyum Kızları gibi hemen hemen herkesçe duyulmuş felaketlerle de ilgisi var elbette.
Radyasyon Nedir?
Radyasyon ya da ışınım en kısa tabiriyle “Enerjinin bir yerden başka bir yere ışınlar ya da
tanecikler halinde iletilmesidir.”
Bu tanıma göre hiç de korkutucu görünmüyor. Gelin gündelik hayatta kullandığımız radyasyon
yayan cihazlara birlikte bakıp karar verelim.
1-Telefon
Cep telefonu çalışma prensibine göre baz istasyonlarından gelen dalgaları alır ve vericisi
aracılığıyla iyonlaştırıcı olmayan radyasyon yayar. İyonlaştırıcı olmayan radyasyonun
iyonlaştırıcı radyasyondan farkı ise atomdan elektron koparma yeteneğinin olmayışıdır. Bu
sebeple canlı hücreleri mutasyona uğratamaz, yani DNA hasarına ve kısa vadede kansere yol
açamaz. Radyasyonun sağlığa zararını ölçmek için bilim insanları özgül emilim oranı (SAR)
değerini kullanır. SAR değeri ise her cep telefonu modeline göre değişir.
2-Bigisayar
Bilgisayarın yaydığı radyasyon tıpkı telefonunki gibi iyonlaştırıcı olmayan radyasyondur. Bu
yüzden kısa vadede hastalıklara yol açmaz. Kullandığımız bilgisayarların markalarına göre
radyasyon seviyeleri değişmektedir. Bilgi Teknolojileri iletişim Kurumunun bu konudaki
belirlediği yasal sınır 6,1 v/m.
3-Wİ-Fİ
2016’da Endocrin bilim dergisinde yayınlanan araştırma, Wi-Fi’dan yayılacak yüksek seviyede
radyasyonun hormon dengesini bozabileceği, oksidatif strese neden olabileceği, bunların
sonucunda da kanser ve beyin hastalıklarına davetiye çıkacağını ortaya koymuştu fakat
Amerikan Kanser Topluluğu’na göre, Wi-Fi sağlayıcı cihazların yaydığı radyasyon, bir
moleküldeki atomları harekete geçirecek ve titreştirecek enerjiye sahip olsa da atomları iyonlaştıramıyor.
4-Mikrodalga Fırın
Mikrodalga fırın çalıştırıldığında magnetron mikrodalga üretir. Cihaz duvarları, mikrodalga enerjisini doğrudan yiyeceğe yansıtır. Yiyecek moleküllerinde yüksek hızda titreşimler
meydana gelir. Bu titreşimler, yiyeceği pişiren ısıyı üretir. Pişirme sırasında veya bitiminde,
cihaz kapağını açarsanız mikrodalga yayılması ve pişirme işlemi sona erer. Radyo dalgalarını ve
mikrodalgaları içeren radyofrekans (RF) radyasyon, elektromanyetik spektrumun düşük enerjili
ucundadır. İyonlaştırmayan bir radyasyon türüdür. İyonlaştırmayan radyasyon, bir moleküldeki
atomları hareket ettirmek veya titreştirmek için yeterli enerjiye sahiptir, ancak elektronlar gibi
yüklü parçacıkları iyonize etmek için yeterli değildir.
5-Röntgen cihazı
Röntgen filmi çektirirken vücudumuza giren röntgen ışınları ya da radyoaktif maddelerden
yayınlan alfa, beta ve gama ışınları da vücudumuza girdiğinde çok az olasılıkla kanser
yapabiliyorlar. Vücudumuzda kanser oluşup oluşmaması, radyasyonların cins ve miktarıyla,
etkilenen organın cinsine ve ışınlanma süresine bağlı. Aktarılan radyasyon enerjisiyle, bunun
süresi, aşağıda açıklayacağımız “Etkin Doz” kavramının temeli olup, bu doz, kanser olasılığı
(riski) için, önemli bir ölçüt.
Radyasyonun Insan vücuduna etkileri, ancak 300- 1000 msSv gibi ve hatta daha yüksek
dozlarda gözlenebiliyor. Yüksek dozlarda etkinin, doz arttıkça artmasına karşın, düşük
radyasyon dozlarında, doz arttıkça etki değil, “etki olasılığı” artıyor.
Kaynaklar:
Mutlu, B., Toros, H. ve Şen, O., 2003. Ultraviyole radyasyonun insan sağlığı üzerine etkileri, Ili. Atmosfer Bilimleri
Sempozyumu, 19-21 Mart, İTÜ, İstanbul.
Yüksel Atakan, 2020, Radyasyonlar Vücudumuzu Nasıl Etkiliyor, Radyasyon Dozunun Anlamı?, Bilim Teknoloji Dergisi
Alteri R, Kalidas M, Lubejko B, Oğoro C, 2020, Radiofreguency (RF) Radlatlon , American Cancer Society